ناسا ماه‌نشین آرتمیس ۳ را به رقابت گذاشت

رقابت ماه‌نشین آرتمیس ۳

توجه ناسا به ماه‌نشین ساده‌تر Blue Moon Mark 1 بلو اوریجین؛ گزینه‌ای که به سوخت‌گیری در مدار نیاز ندارد.

این یک خبر بزرگ برای دنیای فضا و فناوری است: ناسا (NASA) به طور رسمی قرارداد ماه‌نشین سرنشین‌دار برای مأموریت حیاتی آرتمیس ۳ (Artemis III) را مجدداً به رقابت گذاشته است و پیشنهادات شرکت‌هایی فراتر از استارشیپ (Starship) اسپیس‌ایکس را مورد بررسی قرار می‌دهد  این اقدام که توسط سرپرست موقت ناسا، شان دافی، اعلام شد، یک تغییر استراتژیک قابل توجه در برنامه آرتمیس به شمار می‌رود که هدف آن تسریع بازگشت فضانوردان آمریکایی به سطح ماه پس از دهه ۱۹۷۰ میلادی است دلیل اصلی این تغییر، نگرانی‌ها درباره تأخیرهای زمانی در برنامه اسپیس‌ایکس و نیاز مبرم به بازگشت پیش از فرود برنامه‌ریزی‌شده چین تا سال ۲۰۳۰ است. این مأموریت، آرتمیس ۳، به عنوان پرچمدار برنامه بازگشت انسان به ماه، قرار است پایه‌ای برای ایجاد حضور پایدار انسان در ماه باشد.

سایبرکست قسمت 60 ناسا ماه‌نشین آرتمیس ۳ را به رقابت گذاشت

آرتمیس ۳ در چالش

چگونه ناسا با باز کردن رقابت برای Blue Origin، می‌خواهد تأخیرهای اسپیس‌ایکس را جبران کند و سریع‌تر به ماه بازگردد؟

فشار رقابت بین‌المللی و ضرورت تسریع برنامه آرتمیس

رقابت بین‌المللی یکی از قوی‌ترین محرک‌های این تصمیم ناگهانی ناسا بوده است. شان دافی صراحتاً تأکید کرد که سرعت عمل در مواجهه با برنامه اکتشافات قمری چین (CLEP) ضروری است. چین که پروژه خود را به نام چانگ‌ای (Chang’e) از سال ۲۰۰۴ آغاز کرده است، یک برنامه جامع با هدف توسعه فناوری، نقشه‌برداری منابع و نهایتاً استقرار حضور دائمی انسان در ماه تا سال ۲۰۳۰ در دست اجرا دارد. گزارش‌های اکتبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که چین گام‌های بزرگی برداشته است، از جمله تجزیه و تحلیل نمونه‌های قمری که تفاوت‌هایی را بین سمت نزدیک و دور ماه آشکار کرده‌اند و همچنین آماده‌سازی‌ها برای فرود سرنشین‌دار تا سال ۲۰۳۰. دافی در واکنش به این فشار، بیان کرد که سیستم فرود انسانی (HLS) اسپیس‌ایکس عقب‌تر از برنامه زمان‌بندی است و لذا ناسا تصمیم گرفته است که این فرصت را «برای بلو اوریجین (Blue Origin) و شاید شرکت‌های دیگر» باز کند تا رقابت ایجاد شود و بازگشت آمریکا به ماه پیش از پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ در ژانویه ۲۰۲۹ محقق گردد.

چالشی به نام استارشیپ: چرا اسپیس‌ایکس موقتاً کنار گذاشته می‌شود؟

ناسا در سال ۲۰۲۱ قرارداد ماه‌نشین آرتمیس ۳ را به استارشیپ اسپیس‌ایکس واگذار کرده بود، زیرا این وسیله پتانسیل عملکردی بالا و مقرون‌به‌صرفه‌ای داشت. با این حال، همانطور که دافی اشاره کرد، اسپیس‌ایکس در ارائه سیستم فرود انسانی (HLS) خود با تأخیر مواجه شده است . این تأخیرها عمدتاً ناشی از مشکلات فنی و نیاز به اثبات قابلیت‌های حیاتی است. تا اکتبر ۲۰۲۵، استارشیپ هنوز تنها در وضعیت زیرمداری قرار دارد و نتوانسته است فناوری حیاتی سوخت‌گیری در مدار را که برای مأموریت‌های قمری طولانی‌مدت ضروری است، به نمایش بگذارد .مچنین، استارشیپ پس از چندین شکست در پروازهای آزمایشی اولیه “نسخه ۲” تحت بررسی شدید قرار گرفته است. اگرچه مأموریت آرتمیس ۴ همچنان بر استارشیپ متکی خواهد بود، اما تصمیم ناسا برای آرتمیس ۳ یک نقطه عطف برای جلوگیری از تأخیرهای بیشتر است.

کاندیداهای جدید و تمرکز بر طراحی‌های ساده‌تر

با باز شدن مجدد رقابت، بلو اوریجین به سرعت به عنوان یک مدعی اصلی مطرح شد. جالب اینجاست که دافی بیشتر بر روی نسخه ساده‌تر و بدون سرنشین بلو مون مارک ۱ (Blue Moon Mark 1) تمرکز کرده است، نه ماه‌نشین پیچیده مارک ۲. مارک ۱ نسبت به ماه‌نشین آپولو بزرگ‌تر است و مهم‌تر از همه، برخلاف استارشیپ یا مارک ۲ بلو اوریجین، به سوخت‌گیری در مدار نیاز ندارد. این وسیله اکنون در مراحل پیشرفته تولید و آزمایش قرار دارد؛ به طوری که اولین واحد آن (MK1-SN001) تا اکتبر ۲۰۲۵ کاملاً مونتاژ شده و قرار است در مرکز فضایی جانسون ناسا تحت آزمایش محفظه خلاء قرار گیرد. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که با ایجاد تغییراتی در مارک ۱، می‌توان آن را برای حمل خدمه و در نتیجه تسریع بازگشت آمریکا به ماه، مناسب‌سازی کرد. علاوه بر بلو اوریجین، شرکت‌های دیگری نیز ممکن است وارد رقابت شوند؛ به عنوان مثال، لاکهید مارتین (Lockheed Martin) اعلام کرده است که در سکوت مشغول توسعه یک «راه‌حل ایمن برای بازگرداندن انسان‌ها به ماه در سریع‌ترین زمان ممکن» بوده است و خود را به عنوان یک رقیب جدی معرفی می‌کند.

واکنش تند ایلان ماسک: بحث بر سر سرعت در مقابل پایداری

این خبر بلافاصله واکنش تند ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌ایکس، را در پی داشت که از طریق شبکه اجتماعی X، از پیشرفت شرکتش دفاع و رقبا را به شدت نقد کرد. ماسک به صراحت نوشت: «بلو اوریجین هرگز یک محموله (مفید) را به مدار، چه رسد به ماه، تحویل نداده است». او با لحنی قاطعانه اضافه کرد: «آنها [سریعتر از اسپیس‌ایکس] به آنجا نخواهند رسید. اسپیس‌ایکس در مقایسه با بقیه صنعت فضایی، با سرعت برق حرکت می‌کند. علاوه بر این، استارشیپ در نهایت کل مأموریت ماه را انجام خواهد داد. حرف من را به خاطر بسپارید». در عین حال، ماسک تلاش برای صرفاً پیشی گرفتن از چین را کم اهمیت جلوه داد و در عوض از تمرکز بر پایداری بلندمدت حمایت کرد. او استدلال کرد که «یک پایگاه علمی قمری با خدمه دائمی بسیار چشمگیرتر از تکرار کاری است که آپولو در سال ۱۹۶۹ به طرز فوق‌العاده‌ای انجام داد».

این اعلامیه سوالات زیادی را بی‌پاسخ گذاشته است، از جمله جدول زمانی دقیق برای این رقابت جدید، مهلت ارسال پیشنهادات و مهم‌تر از همه، منابع تأمین مالی. محدودیت‌های بودجه‌ای ناسا همواره یک چالش برای برنامه آرتمیس بوده است، و این تغییر جهت ممکن است در بحبوحه بحث‌های مالی جاری، نیاز به تأییدیه اضافی کنگره داشته باشد.

 

• جمع‌بندی : 

این اعلامیه سوالات زیادی را بی‌پاسخ گذاشته است، از جمله جدول زمانی دقیق برای این رقابت جدید، مهلت ارسال پیشنهادات و مهم‌تر از همه، منابع تأمین مالی. محدودیت‌های بودجه‌ای ناسا همواره یک چالش برای برنامه آرتمیس بوده است، و این تغییر جهت ممکن است در بحبوحه بحث‌های مالی جاری، نیاز به تأییدیه اضافی کنگره داشته باشد.

در عین حال، ایلان ماسک تلاش برای صرفاً پیشی گرفتن از چین را کم اهمیت جلوه داد و در عوض از تمرکز بر پایداری بلندمدت حمایت کرد. او استدلال کرد که «یک پایگاه علمی قمری با خدمه دائمی بسیار چشمگیرتر از تکرار کاری است که آپولو در سال ۱۹۶۹ به طرز فوق‌العاده‌ای انجام داد». این نبرد فکری بین سرعت و پایداری، ماهیت رقابت فضایی جدید را تعریف می‌کند.

———————————————————————————

• نکات کلیدی:

• ناسا (NASA) قرارداد ساخت ماه‌نشین سرنشین‌دار برای مأموریت آرتمیس ۳ (Artemis III) را به طور رسمی مجدداً به رقابت گذاشت.

• دلیل اصلی این تغییر، نگرانی‌ها درباره تأخیرهای زمانی در برنامه استارشیپ (Starship) اسپیس‌ایکس و رقابت بین‌المللی با چین است.
• چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ فضانوردان خود را به ماه بفرستد و ناسا می‌خواهد پیش از آن، بازگشت آمریکا محقق شود.
• استارشیپ اسپیس‌ایکس با تأخیر در ارائه سیستم فرود انسانی (HLS) و اثبات قابلیت حیاتی سوخت‌گیری در مدار مواجه است.
• بلو اوریجین (Blue Origin) با ماه‌نشین ساده‌تر Blue Moon Mark 1 (که به سوخت‌گیری در مدار نیاز ندارد) به عنوان مدعی اصلی مطرح شده است.
• Lockheed Martin نیز به عنوان یک رقیب جدی برای ارائه یک «راه‌حل ایمن برای بازگرداندن انسان‌ها به ماه در سریع‌ترین زمان ممکن» معرفی شده است.
• ایلان ماسک به شدت به این تصمیم واکنش نشان داد، رقبای خود را نقد کرد و بر اهمیت پایداری بلندمدت یک پایگاه قمری تأکید نمود.

• نکات تکمیلی:

• آرتمیس ۳ به عنوان پرچمدار برنامه بازگشت انسان به ماه، پایه‌ای برای ایجاد حضور پایدار انسان در ماه خواهد بود.

• ماه‌نشین Blue Moon Mark 1 تا اکتبر ۲۰۲۵ کاملاً مونتاژ شده و قرار است در مرکز فضایی جانسون ناسا تحت آزمایش محفظه خلاء قرار گیرد.

• ابهامات مالی و نیاز به تأییدیه احتمالی کنگره برای تأمین بودجه این تغییر استراتژیک همچنان باقی است.

• نتیجه گیری

تصمیم ناسا برای باز کردن رقابت ماه‌نشین آرتمیس ۳، نشان‌دهنده اولویت‌بندی قاطع سرعت بر بلندپروازی‌های فنی است. با وجود پتانسیل بالای استارشیپ برای حمل بارهای عظیم، تأخیرهای فنی آن در مواجهه با ضرب‌الاجل رقابت با چین، ناسا را مجبور به یک چرخش استراتژیک کرده است. تمرکز بر گزینه‌های ساده‌تر و اثبات شده مانند Blue Moon Mark 1، یک ریسک محاسباتی است که هدف آن تضمین اولویت فرود ایالات متحده است. این تصمیم، رقابت هیجان‌انگیز را بین سه غول فضایی (اسپیس‌ایکس، بلو اوریجین و لاکهید مارتین) برای تسخیر سریع ماه، تشدید می‌کند.

• پرسش‌های تحقیقاتی بیشتر:

• چگونه تصمیم ناسا برای تمرکز بر Blue Moon Mark 1 (طراحی ساده‌تر) می‌تواند بر هدف بلندمدت آرتمیس برای ایجاد پایگاه دائمی و پایدار قمری (که به قابلیت‌های استارشیپ نیاز دارد) تأثیر بگذارد؟

• با توجه به انتقادات ایلان ماسک، چگونه جامعه فضایی می‌تواند میان «بازگشت سریع و نمادین» (اولویت ناسا در برابر چین) و «پایداری و مقیاس‌پذیری بلندمدت» (اولویت اسپیس‌ایکس) تعادل برقرار کند؟
• تأمین مالی این تغییر استراتژیک و نیاز احتمالی به تأییدیه اضافی کنگره، چه فشارهای بودجه‌ای جدیدی را بر ناسا و برنامه‌های فضایی دیگر این سازمان تحمیل خواهد کرد؟
• این رقابت جدید بین سه شرکت بزرگ چه تأثیری بر قیمت‌گذاری نهایی ماه‌نشین خواهد داشت و آیا ناسا قادر به مدیریت ریسک‌های فنی همزمان چندین شرکت خواهد بود؟

• سخن پایانی نویسنده :

رقابت فضایی امروز، بیشتر از آنکه در مورد پرچم و افتخار باشد، در مورد زیرساخت و اقتصاد فضا است. اما این خبر ثابت می‌کند که حس رقابت، به‌ویژه رقابت ژئوپلیتیک با چین، هنوز قوی‌ترین محرک است. این بحث بین ایلان ماسک (که طرفدار ساختارشکنی و پایداری بلندمدت است) و ناسا (که طرفدار سرعت و پرستیژ است)، برای ما در ایران می‌تواند یک الگو باشد. ما باید در برنامه‌های توسعه فناوری خود (چه در فضا و چه در زمین)، تصمیم بگیریم که اولویت‌مان چیست: تکرار سریع دستاوردهای گذشته و هم‌تراز شدن با رقبا، یا سرمایه‌گذاری عمیق و آهسته‌تر بر روی فناوری‌هایی که واقعاً بازی را تغییر می‌دهند، مانند کاری که ماسک مد نظر دارد.

منبع : به گزارش  nasaspaceflight 

 

در مجله سایبرلایف بخوانید