اتحاد ۱ میلیارد دلاری نابلا و تاکدا برای طراحی دارو با هوش مصنوعی

فراتر از چت‌جی‌پی‌تی: نابلا بایو با هوش مصنوعی، آینده داروسازی تاکدا را می‌سازد

چرا غول داروسازی ژاپن، با تعمیق این مشارکت میلیارد دلاری، آینده خود را به استارتاپ هوش مصنوعی آمریکایی گره می‌زند؟

دنیای کشف و توسعه دارو در آستانه یک دگرگونی عظیم قرار دارد، جایی که هوش مصنوعی (AI) نه یک ابزار جانبی، بلکه قلب تپنده نوآوری محسوب می‌شود. در همین راستا، شرکت بیوتکنولوژی آمریکایی نابلا بایو (Nabla Bio) و شرکت داروسازی ژاپنی تاکدا فارماسوتیکال (Takeda Pharmaceutical) اعلام کردند که دومین همکاری بزرگ تحقیقاتی خود را با هدف تعمیق استفاده از هوش مصنوعی برای تسریع فرآیند کشف دارو امضا کرده‌اند. این توافق چند ساله که بر پایه همکاری قبلی آغاز شده در سال ۲۰۲۲ بنا شده است، نشان‌دهنده یک گام استراتژیک در تلاش جهانی برای کاهش زمان‌بندی‌ها و هزینه‌های سرسام‌آور در تولید داروهای جدید است.

این مشارکت فراتر از یک همکاری ساده است؛ در حقیقت این توافق منعکس‌کننده پتانسیل عظیم اقتصادی و پزشکی نهفته در هوش مصنوعی دارویی است. بر اساس این قرارداد، نابلا بایو مبالغی “دو رقمی میلیون دلاری” به صورت پیش‌پرداخت و هزینه‌های تحقیقاتی دریافت خواهد کرد. اما نکته کلیدی این است که این شرکت برای موفقیت‌های آینده و نتایج حاصل از این همکاری، واجد شرایط دریافت پرداخت‌هایی خواهد بود که ارزشی بیش از ۱ میلیارد دلار دارند. این ارقام، گواهی بر شتاب فزاینده و اعتماد رو به رشد صنعت داروسازی به توانایی هوش مصنوعی برای متحول کردن فرآیند توسعه دارو در سال‌های پیش رو است.

سایبرکست قسمت 54 : اتحاد ۱ میلیارد دلاری نابلا و تاکدا

هوش مصنوعی در خدمت ساخت دارو

تعمیق مشارکت ۱ میلیارد دلاری نابلا بایو و تاکدا

قلب فناوری: مدل اتمی مشترک (JAM)

اساس این همکاری گسترده، استفاده از پلتفرم اختصاصی هوش مصنوعی نابلا بایو موسوم به مدل اتمی مشترک (Joint Atomic Model) یا JAM است. نابلا از این پلتفرم پیچیده برای طراحی انواع درمان‌های مبتنی بر پروتئین استفاده خواهد کرد که مستقیماً وارد خط لوله اولیه توسعه داروی شرکت تاکدا می‌شوند. مدیرعامل نابلا، سرج بیسواس (Surge Biswas)، عملکرد JAM را به طور ساده‌تری توضیح می‌دهد؛ او این پلتفرم را با نحوه پاسخگویی مدل‌های زبانی مانند چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) به سوالات متنی مقایسه می‌کند. با این تفاوت که JAM، به جای تولید متن، به پرسش‌های مولکولی پاسخ می‌دهد و می‌تواند آنتی‌بادی‌ها یا پروتئین‌های درمانی را از ابتدا (from scratch) طراحی کند. این آنتی‌بادی‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که با ویژگی‌های دقیق و مطلوب، به اهداف مولکولی مورد نظر متصل شوند.

تمرکز بر بیماری‌های چالش‌برانگیز و سرعت فوق‌العاده

حوزه تمرکز این همکاری درمانی، بر طراحی داروهایی متمرکز است که برای درمان بیماری‌های دشوار و چالش‌برانگیز (hard-to-treat diseases) مورد نیاز هستند. این داروهای طراحی‌شده شامل داروهای چند تخصصی (multi-specific drugs) و سایر داروهای بیولوژیکی سفارشی (custom biologics) خواهند بود. در واقع، هدف نابلا استفاده از JAM برای حل و فصل فوری‌ترین و حیاتی‌ترین مشکلات موجود در سبد اکتشافی تاکدا در هر مقطع زمانی مشخص است. این رویکرد نشان می‌دهد که هوش مصنوعی نه تنها برای کارهای روتین، بلکه برای گشودن گره‌های دشوار علمی نیز به کار گرفته می‌شود.

یکی از مزایای رقابتی اصلی نابلا، سرعت خیره‌کننده چرخه طراحی و آزمایش است. این شرکت ادعا می‌کند که احتمالاً سریع‌ترین حلقه بازخورد در صنعت توسعه دارو را حفظ می‌کند. این سرعت به قدری بالاست که تنها سه تا چهار هفته طول می‌کشد تا طراحی یک مولکول در پلتفرم JAM به آزمایش‌های آزمایشگاهی (lab testing) برسد. این بازه زمانی کوتاه، در مقایسه با فرآیندهای سنتی که ماه‌ها یا حتی سال‌ها زمان می‌برند، پتانسیل عظیمی برای کاهش مجموع زمان مورد نیاز برای عرضه دارو به بازار فراهم می‌کند.

همسویی استراتژیک تاکدا در عصر AI

تعمیق این همکاری در بحبوحه تغییرات استراتژیک در تاکدا صورت می‌گیرد. این شرکت ژاپنی تنها چند هفته قبل از اعلام این خبر، خروج خود را از تحقیقات درمان سلولی اعلام کرد تا بتواند تمرکز خود را بر روی انواع داروهایی بگذارد که هم سریع‌تر و هم مقیاس‌پذیرتر هستند. این تصمیم تاکدا، اهمیت محوری سرمایه‌گذاری بر هوش مصنوعی و داروهای مبتنی بر پروتئین طراحی‌شده توسط AI را در استراتژی جدید این شرکت برجسته می‌سازد. علاوه بر این، تاکدا در تلاش برای به اشتراک‌گذاری داده‌ها و آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، اخیراً به کنسرسیومی پیوسته است که شرکت‌های بزرگی نظیر بریستول مایرز اسکوئیب (Bristol Myers Squibb) نیز در آن حضور دارند. نابلا بایو با نگاهی به آینده، انتظار دارد که داده‌های مربوط به “اولین تزریق انسانی” (first-in-human data) مولکول‌هایی که توسط هوش مصنوعی آنها طراحی شده‌اند، ظرف یک تا دو سال آینده در دسترس قرار گیرند. این چشم‌انداز نزدیک، نشان می‌دهد که محصولات این همکاری پیشرفته، به زودی وارد مراحل حیاتی آزمایش بالینی خواهند شد.

جمع‌بندی : 

شرکت بیوتکنولوژی آمریکایی نابلا بایو و غول داروسازی ژاپنی تاکدا، با امضای دومین قرارداد همکاری خود به ارزش بالقوه بیش از ۱ میلیارد دلار، استفاده از هوش مصنوعی در کشف دارو را تعمیق بخشیدند. این مشارکت بر پلتفرم هوش مصنوعی نابلا به نام مدل اتمی مشترک (JAM) متمرکز است که می‌تواند پروتئین‌های درمانی برای بیماری‌های صعب‌العلاج را با سرعتی بی‌سابقه (چرخه ۳-۴ هفته‌ای) طراحی کند. این حرکت استراتژیک با تمرکز جدید تاکدا بر داروهای مقیاس‌پذیر همسو بوده و نشان‌دهنده نقش محوری هوش مصنوعی در آینده صنعت داروسازی است.

———————————————————————————

• نکات کلیدی:

• شرکت بیوتکنولوژی نابلا بایو (Nabla Bio) و غول داروسازی ژاپنی تاکدا (Takeda)، دومین همکاری بزرگ خود را برای کشف دارو با هوش مصنوعی امضا کردند.

• ارزش این قرارداد می‌تواند به بیش از ۱ میلیارد دلار برسد که نشان‌دهنده اعتماد عظیم به این فناوری است.
• محور این همکاری، پلتفرم هوش مصنوعی اختصاصی نابلا به نام مدل اتمی مشترک (JAM) است که پروتئین‌های درمانی را از ابتدا طراحی می‌کند.
• تمرکز اصلی بر روی طراحی داروهای بیولوژیکی سفارشی برای بیماری‌های صعب‌العلاج است.
• نابلا بایو ادعا می‌کند که با یک چرخه ۳ تا ۴ هفته‌ای از طراحی تا آزمایش، سریع‌ترین حلقه بازخورد در صنعت را دارد.

• این همکاری با استراتژی جدید تاکدا برای تمرکز بر داروهای سریع‌تر و مقیاس‌پذیرتر کاملاً همسو است.

• نکات تکمیلی:

• مدیرعامل نابلا، عملکرد پلتفرم JAM را به نحوه پاسخگویی چت‌جی‌پی‌تی به سوالات مولکولی تشبیه می‌کند.

• انتظار می‌رود “اولین داده‌های تزریق انسانی” از مولکول‌های طراحی‌شده توسط این هوش مصنوعی، ظرف ۱ تا ۲ سال آینده در دسترس قرار گیرد.

• تاکدا اخیراً برای اشتراک‌گذاری داده و آموزش مدل‌های هوش مصنوعی به یک کنسرسیوم بزرگ صنعتی پیوسته است.

• نتیجه گیری:

تعمیق مشارکت ۱ میلیارد دلاری نابلا بایو و تاکدا، صرفاً یک قرارداد تجاری نیست، بلکه یک نقطه عطف در پذیرش هوش مصنوعی به عنوان یک همکار خلاق در فرآیند کشف دارو است. این اتحاد با تکیه بر سرعت خیره‌کننده پلتفرم JAM، نه تنها فرآیندهای سنتی و کند داروسازی را به چالش می‌کشد، بلکه امید تازه‌ای برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاجی ایجاد می‌کند که پیش از این غیرقابل دسترس به نظر می‌رسیدند.

• پرسش‌های تحقیقاتی بیشتر:

• نهادهای نظارتی مانند FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) چگونه فرآیند تأیید داروهایی را مدیریت خواهند کرد که مولکول اصلی آن‌ها به طور کامل توسط یک هوش مصنوعی طراحی شده است؟

• با توجه به سرعت بالای طراحی، آیا گلوگاه بعدی در فرآیند توسعه دارو، ظرفیت انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی و بالینی خواهد بود؟
• پلتفرم JAM تا چه حد در طراحی پروتئین‌های پیچیده و چند تخصصی موفق خواهد بود و محدودیت‌های فعلی آن چیست؟

• موفقیت این مدل همکاری چه تأثiri بر آزمایشگاه‌های تحقیق و توسعه سنتی در شرکت‌های بزرگ داروسازی خواهد داشت؟ آیا شاهد کوچک‌سازی آن‌ها و برون‌سپاری بیشتر به شرکت‌های هوش مصنوعی خواهیم بود؟

• سخن پایانی نویسنده :

این خبر برای من فوق‌العاده الهام‌بخش است. ما اغلب هوش مصنوعی را در قالب چت‌بات‌ها یا تولید تصویر می‌بینیم، اما کاربرد واقعی و متحول‌کننده آن در جایی مثل این است: حل کردن پیچیده‌ترین مسائل بیولوژیکی. در ایران، ما استعدادهای بی‌نظیری هم در علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی و هم در علوم زیستی و پزشکی داریم. این همکاری یک مدل عالی است که نشان می‌دهد آینده نوآوری در مرز بین رشته‌ها قرار دارد. این فقط داستان دو شرکت نیست؛ داستان این است که چگونه ترکیب هوش محاسباتی و هوش بیولوژیکی می‌تواند به معنای واقعی کلمه، زندگی انسان‌ها را نجات دهد. این همان آینده‌ای است که باید برای ساختنش تلاش کنیم.

منبع : به گزارش  reuters 

 

در مجله سایبرلایف بخوانید