تریوندا؛ توپ هوشمند و جنجالی جام جهانی ۲۰۲۶

نگاهی عمیق به فناوری، طراحی و جنجال‌های «تریوندا»، هوشمندترین توپ تاریخ فوتبال

با تراشه ۵۰۰ هرتزی، طراحی سه‌رنگ و قابلیت تشخیص خطای هند، آیا «تریوندا» بازی فوتبال را برای همیشه تغییر خواهد داد؟

شرکت آدیداس از «تریوندا» (Trionda)، توپ رسمی جام جهانی ۲۰۲۶ که در سه کشور آمریکا، مکزیک و کانادا برگزار می‌شود، رونمایی کرد. این توپ که هوشمندترین توپ تاریخ فوتبال لقب گرفته، مجهز به نسخه تکامل‌یافته «فناوری توپ متصل» (Connected Ball Technology) است که برای اولین بار در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به کار رفت. در قلب تریوندا، یک سنسور IMU با فرکانس ۵۰۰ هرتز قرار دارد که داده‌های حرکتی توپ را با دقت و سرعت بی‌سابقه‌ای به سیستم کمک داور ویدیویی (VAR) ارسال می‌کند. این فناوری با هدف تسریع و افزایش دقت در تصمیم‌گیری‌های کلیدی مانند آفساید و به خصوص خطای هند (تبدیل آن به یک تصمیم سیاه و سفید) طراحی شده است.

طراحی ظاهری توپ با سه رنگ اصلی قرمز، آبی و سبز، ادای احترامی به سه کشور میزبان است. با این حال، این طراحی از همان ابتدا با انتقادات جدی مواجه شده است. منتقدان ظاهر آن را به توپ‌های پلاستیکی ارزان‌قیمت تشبیه کرده‌اند و مهم‌تر از آن، نگرانی‌هایی در مورد دشواری ردیابی بصری توپ توسط بازیکنان و به ویژه دروازه‌بان‌ها به دلیل نبود یک رنگ روشن غالب مطرح شده است.

فراتر از داوری، داده‌های استخراج شده از تریوندا پتانسیل ایجاد یک انقلاب در آنالیز عملکرد مربیان، تجربه تماشاگران با ارائه گرافیک‌های زنده و ایجاد تجربیات فراگیر (VR/AR) را دارد. در نهایت، این توپ نه تنها یک ابزار ورزشی، بلکه ویترین اصلی آدیداس برای نمایش قدرت فناورانه و یک استراتژی بازاریابی میلیارد دلاری است.

سایبرکست قسمت 51 : تریوندا؛ توپ هوشمند و جنجالی جام جهانی ۲۰۲۶

آدیداس از هوشمندترین و جنجالی‌ترین توپ تاریخ جام جهانی برای سال ۲۰۲۶ رونمایی کرد!

از هولوگرام غول‌پیکر در نیویورک تا انتقاد از شباهت به توپ پلاستیکی . این فقط یک توپ نیست؛ یک دستگاه اینترنت اشیاء است که به مربیان، تماشاگران و دنیای گیمینگ قدرت می‌دهد

در حالی که هشت ماه تا آغاز بزرگترین رویداد فوتبالی جهان، جام جهانی ۲۰۲۶، باقی مانده است، قلب تپنده این مسابقات، یعنی توپ رسمی آن، سرانجام به جهانیان معرفی شد. شرکت آدیداس روز پنجشنبه از آخرین دستاورد خود با نام «تریوندا» (Trionda) رونمایی کرد؛ توپی که قرار است در ۱۰۴ مسابقه در سه کشور آمریکای شمالی، ستاره اصلی میدان باشد. این توپ که طراحی آن ادای احترامی هوشمندانه به سه کشور میزبان است، به گفته سازندگانش، پیشرفته‌ترین و هوشمندترین توپی است که آدیداس تا به امروز تولید کرده است.

مراسم رونمایی از این توپ نیز به شکلی مدرن و خیره‌کننده در بروکلین برگزار شد و هولوگرامی غول‌پیکر از «تریوندا» در پس‌زمینه آسمان‌خراش‌های شهر نیویورک به نمایش درآمد. آدیداس با این رونمایی، روند ایجاد هیجان برای بزرگترین جام جهانی تاریخ را به آرامی کلید زده است. این پروژه که بیش از سه و نیم سال صرف طراحی و توسعه آن شده، نسخه تکامل‌یافته‌ای از «فناوری توپ متصل» (Connected Ball Technology) است که برای اولین بار در توپ «الرحله» (Al Rihla) در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر مورد استفاده قرار گرفت و اکنون به سطحی کاملاً جدید ارتقا یافته است.

طراحی که داستان سه ملت را روایت می‌کند

نام «تریوندا» از ترکیب دو کلمه «Tri» به معنای سه و «Onda» به معنای موج ساخته شده است که به سه کشور میزبان اشاره دارد. طراحی ظاهری توپ نیز این مفهوم را با استفاده از سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی به تصویر می‌کشد که نمادی از کانادا، مکزیک و ایالات متحده هستند. اما جزئیات به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ در سراسر پنل‌های توپ، آیکون‌های نمادین هر کشور نیز به چشم می‌خورد: یک برگ افرا برای کانادا، یک عقاب برای مکزیک و یک ستاره برای ایالات متحده. این نمادها هم به صورت گرافیک‌های برجسته روی پنل‌ها و هم به شکلی ظریف‌تر بر روی پایه مات توپ حک شده‌اند. رگه‌هایی از رنگ طلایی نیز به عنوان اشاره‌ای به جام قهرمانی جام جهانی، در سراسر طراحی دیده می‌شود.

به گفته مدیران آدیداس، این یکی از درخشان‌ترین و پررنگ‌ترین توپ‌هایی است که این شرکت تا به حال ساخته؛ یک تضاد کامل با اولین توپ جام جهانی آدیداس در سال ۱۹۷۰ که با طراحی کلاسیک سیاه و سفید و پنل‌های شش‌ضلعی خود به یک نماد تبدیل شد. از منظر ساختاری نیز «تریوندا» دارای یک ساختار چهار پنلی کاملاً جدید است که با «شیارهای عمیق و خطوط برجسته‌ی استراتژیک» همراه شده است. آدیداس می‌گوید این طراحی با ایجاد کشش (Drag) کافی و توزیع‌شده، پایداری بهینه در حین پرواز را تضمین می‌کند و مسیر حرکت توپ در هوا را قابل پیش‌بینی‌تر می‌سازد.

پیشرفته‌ترین توپ تاریخ؛ یک دستیار هوشمند برای داوران

قلب تپنده «تریوندا» و وجه تمایز اصلی آن، نسخه جدید «فناوری توپ متصل» آدیداس است که از یک سیستم تراشه کاملاً جدید بهره می‌برد. در داخل توپ، یک تراشه سنسور حرکتی واحد اندازه‌گیری اینرسی (IMU) با فرکانس ۵۰۰ هرتز قرار گرفته است. برخلاف مدل‌های قبلی که سنسور در مرکز توپ قرار داشت، این تراشه در یک لایه اختصاصی در یکی از چهار پنل توپ تعبیه شده است. هانس شافکه، مدیر نوآوری فوتبال در آدیداس، در این باره می‌گوید: «چند سال پیش، اگر می‌گفتید می‌خواهید یک تراشه را درون توپ فوتبال قرار دهید و آن را همچنان قابل بازی نگه دارید، شما را دیوانه خطاب می‌کردند. ما این فناوری را در سال ۲۰۲۲ معرفی کردیم و اکنون از آن تجربه برای بهبودش بهره برده‌ایم.»

این فناوری طراحی شده تا داده‌های دقیق و لحظه‌ای توپ را به سیستم کمک داور ویدیویی (VAR) ارسال کند. این امر می‌تواند به طور چشمگیری سرعت بازی را با ارائه اطلاعات بیشتر به داوران برای تصمیم‌گیری‌های سریع‌تر، به ویژه در مورد صحنه‌های آفساید، افزایش دهد. این تکنولوژی همچنین به داوران کمک می‌کند تا تک‌تک تماس‌ها با توپ را شناسایی کنند. شافکه می‌افزاید: «یکی از تمرکزهای اصلی ما کمک به داوران برای گرفتن تصمیمات درست و در سریع‌ترین زمان ممکن بود.» یکی دیگر از کاربردهای انقلابی این فناوری، تشخیص خطاهای هند است. به گفته شافکه، این سیستم می‌تواند تصمیم‌گیری در مورد برخورد توپ با دست را به یک تصمیم‌گیری سیاه و سفید (بله یا خیر) تبدیل کند؛ چیزی که در تورنمنت‌های گذشته غیرقابل تصور بود و می‌توانست سرنوشت بسیاری از بازی‌ها را تغییر دهد.

فرآیند تست سه و نیم ساله؛ از ربات‌های شوت‌زن تا آزمون‌های روان‌شناختی

رسیدن به چنین محصولی نتیجه یک فرآیند ۳.۵ ساله پر از آزمون و خطا بوده است که در آن صدها و بلکه هزاران فوتبالیست در مراحل مختلف توسعه، این توپ را آزمایش کرده‌اند. تیم طراحی، «تریوندا» را در شرایط گوناگون، از ارتفاعات مختلف گرفته تا دماهای متفاوت، در هفت شهر از شانزده شهر میزبان جام جهانی مورد آزمایش قرار داد تا اطمینان حاصل کند که فناوری آن تحت هر شرایط آب و هوایی بدون نقص کار می‌کند.

در آزمایشگاه‌های آدیداس، ربات‌هایی طراحی شده‌اند که توپ را با سرعت‌ها و قدرت‌های مختلف، حتی با سرعت غیرواقعی ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، شوت می‌کنند تا دقت و دوام آن سنجیده شود. اما بخش جذاب‌تر، آزمایش‌های انسانی بود. آدیداس با استفاده از رویکردهای علمی-روان‌شناختی، آزمون‌های کور (Blind Test) برگزار کرد تا مطمئن شود بازیکنان حرفه‌ای هیچ تفاوتی بین توپ‌های مجهز به تراشه و توپ‌های بدون آن احساس نمی‌کنند. هدف این بود که فناوری پیشرفته، کوچک‌ترین تأثیر منفی بر حس طبیعی و عملکرد بازیکنان نداشته باشد.

یک نگاه منتقدانه: زیبا برای کلکسیون، اما دردسرساز در زمین؟

با تمام این نوآوری‌های فنی، طراحی «تریوندا» از همان ابتدا با نقدهایی نیز مواجه شده است. منتقدان ظاهر آن را به توپ‌های پلاستیکی ارزان‌قیمت و بسیار رنگارنگی تشبیه کرده‌اند که در فروشگاه‌های ورزشی تخفیفی یافت می‌شود. این یک پارادوکس جالب است؛ توپی که میلیون‌ها دلار صرف تحقیق و توسعه آن شده، در نهایت ظاهری شبیه به یک محصول ارزان‌قیمت دارد. دالی پارتون، خواننده مشهور، زمانی گفت: «هزینه زیادی می‌برد تا اینقدر ارزان به نظر برسی.» این جمله شاید بهترین توصیف برای «تریوندا» باشد.

بخشی از این مشکل ناشی از تلاش برای نمایندگی برابر سه کشور میزبان است که منجر به استفاده از سه رنگ اصلی و جسورانه شده است. این طراحی «کمیته‌ای» باعث شده توپ ظاهری کودکانه پیدا کند. اما فراتر از طعنه‌ها، یک مشکل بالقوه و جدی در این طراحی وجود دارد: مشکل دید و ردیابی توپ در حین بازی. تقریباً تمام توپ‌های جام جهانی از سال ۱۹۷۰ به این سو، عمدتاً سفید یا حداقل دارای یک رنگ روشن غالب بوده‌اند تا در سرعت‌های بالا و در پس‌زمینه‌های مختلف مانند چمن، آسمان شب و مهم‌تر از همه، تماشاگران رنگارنگ، به راحتی قابل تشخیص باشند. «تریوندا» این ویژگی را ندارد. ترکیب سه رنگ تند که هنگام چرخش سریع در هوا با هم ترکیب می‌شوند، احتمالاً به یک لکه تیره و نامشخص تبدیل خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که اولین جنجال پیرامون این توپ از سوی بازیکنان و به خصوص دروازه‌بان‌ها مطرح شود که از دشواری در ردیابی و تشخیص مسیر توپ در پس‌زمینه‌های شلوغ شکایت خواهند کرد.

در نهایت، «تریوندا» به عنوان یک شیء کلکسیونی و نمادی از وحدت سه کشور، بسیار زیبا به نظر می‌رسد، اما اینکه به عنوان ابزار اصلی بازی فوتبال چقدر کارآمد خواهد بود، موضوعی است که در زمین مسابقه مشخص خواهد شد. آزمون واقعی این توپ در دور بعدی مسابقات انتخابی جام جهانی آغاز می‌شود، جایی که برای اولین بار به طور رسمی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و به زودی، در مرکز تمام گفتگوهای فوتبالی منتهی به سال ۲۰۲۶ قرار خواهد گرفت.

زیر پوست «تریوندا»: فناوری چگونه معجزه می‌کند؟

برای مخاطب کنجکاو سایبرمگ، جذابیت اصلی «تریوندا» نه در رنگ و لعاب، بلکه در مغز متفکر و پنهان آن است. اما این «هوش» دقیقاً چگونه کار می‌کند؟ اول از همه، بیایید عدد ۵۰۰ هرتز را کالبدشکافی کنیم. این بدان معناست که سنسور IMU در هر ثانیه، پانصد بار داده‌های مربوط به موقعیت، سرعت و چرخش توپ را به سیستم مرکزی ارسال می‌کند. به عبارت دیگر، در هر ثانیه، پانصد عکس فوری و دیجیتال از وضعیت کامل توپ به اتاق VAR مخابره می‌شود. این نرخ بالای نمونه‌برداری، دقتی میلی‌متری را فراهم می‌آورد که برای تشخیص عبور کامل توپ از خط دروازه یا تمایز یک تماس جزئی از برخورد عمدی در صحنه‌های آفساید، حیاتی است.

سوال بعدی، منبع انرژی این تراشه است. طبیعتاً، این سنسور به برق نیاز دارد. آدیداس این مشکل را با یک باتری داخلی قابل شارژ حل کرده است. این باتری به صورت بی‌سیم و از طریق القای مغناطیسی شارژ می‌شود. یعنی قبل از هر مسابقه، توپ‌ها روی یک پد شارژ مخصوص قرار می‌گیرند تا برای ۹۰ دقیقه فعالیت بی‌وقفه آماده شوند. در نهایت، این حجم از داده چگونه با کمترین تأخیر منتقل می‌شود؟ پاسخ در فناوری باند فوق وسیع (Ultra-Wideband یا UWB) نهفته است. این پروتکل ارتباطی که با آنتن‌های مخصوص در اطراف ورزشگاه در تعامل است، به دلیل تأخیر بسیار پایین و دقت مکانی بالا، بهترین گزینه برای ارسال سیل داده‌های لحظه‌ای از قلب زمین بازی به چشم‌های تیزبین سیستم VAR است.

فراتر از سوت داور: «تریونده» چگونه آینده فوتبال را بازنویسی می‌کند؟

اگر فکر می‌کنید تمام این فناوری‌ها فقط برای کمک به داوران است، سخت در اشتباهید. داده‌هایی که از «تریوندا» استخراج می‌شود، پتانسیل ایجاد یک انقلاب در سه حوزه دیگر را نیز دارد. اولین حوزه، تحلیل عملکرد بازیکنان و مربیگری است. تیم‌های آنالیز می‌توانند به معیارهای جدید و فوق‌العاده دقیقی دست پیدا کنند: قدرت دقیق شوت (به کیلومتر بر ساعت)، میزان چرخش توپ (RPM) در یک ضربه کات‌دار، ارتفاع دقیق سانترها و حتی تحلیل الگوی پاس‌کاری بازیکنان. این داده‌ها دیگر بر اساس تخمین‌های چشمی نیستند، بلکه اعدادی دقیق و قابل استناد برای بهینه‌سازی تاکتیک‌ها و تکنیک‌های فردی هستند.

دوم، تجربه تماشاگران و پخش تلویزیونی متحول خواهد شد. تصور کنید در لحظه شلیک یک ضربه ایستگاهی، گرافیکی روی صفحه تلویزیون ظاهر شود که سرعت لحظه‌ای توپ، اوج ارتفاع و میزان چرخش آن را به نمایش می‌گذارد. این سطح از اطلاعات، درک و هیجان تماشای بازی را برای میلیون‌ها بیننده در سراسر جهان دوچندان می‌کند. و در نهایت، این توپ یک دستگاه اینترنت اشیاء (IoT) است که دروازه‌ای به سوی تجربیات فراگیر (Immersive Experiences) باز می‌کند. داده‌های زنده آن می‌تواند مستقیماً به پلتفرم‌های گیمینگ، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) تزریق شود و به کاربران اجازه دهد تا به شکلی بی‌سابقه با بازی واقعی در تعامل باشند. «تریوندا» فقط یک توپ نیست؛ یک پل میان دنیای فیزیکی و دیجیتال فوتبال است.

توپ، ویترین نوآوری: استراتژی میلیارد دلاری آدیداس

سرمایه‌گذاری عظیم آدیداس بر روی چنین فناوری پیچیده‌ای، فراتر از بهبود کیفیت بازی است. توپ رسمی جام جهانی، مهم‌ترین ویترین برای نمایش قدرت تکنولوژیک در بزرگترین آوردگاه ورزشی جهان است. این یک نبرد حیثیتی در جنگ بی‌پایان نوآوری میان غول‌های ورزشی مانند آدیداس و نایکی است. با معرفی هوشمندترین توپ تاریخ، آدیداس تصویر خود را به عنوان پیشگام و رهبر بلامنازع فناوری در فوتبال تثبیت می‌کند.

این نمایش نوآوری، یک موتور تجاری قدرتمند را نیز به حرکت درمی‌آورد. هیاهو و پوشش رسانه‌ای گسترده پیرامون ویژگی‌های فناورانه «تریوندا»، به طور مستقیم به فروش میلیون‌ها نسخه از این توپ در سراسر جهان منجر می‌شود. از نسخه گران‌قیمت و رسمی مسابقه (Official Match Ball) گرفته تا کپی‌های ارزان‌تر برای هواداران، همگی از هاله نوآوری این برند بهره می‌برند. در نهایت، داستان‌سرایی پیرامون تکنولوژی، محصول را می‌فروشد. بنابراین، «تریوندا» همزمان دو نقش کلیدی را ایفا می‌کند: قلب تپنده مسابقات جام جهانی و قلب تپنده یک استراتژی بازاریابی هوشمندانه و میلیارد دلاری.

جمع‌بندی : 

شرکت آدیداس از «تریوندا»، توپ رسمی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶، رونمایی کرده و آن را هوشمندترین توپ تاریخ نامیده است. این توپ به «فناوری توپ متصل» پیشرفته با سنسور ۵۰۰ هرتزی مجهز شده تا با ارسال داده‌های لحظه‌ای به VAR، تصمیم‌گیری در مورد آفساید و خطای هند را متحول کند. با این حال، طراحی آن که با سه رنگ نماد کشورهای میزبان (آمریکا، کانادا و مکزیک) شکل گرفته، به دلیل ظاهر «ارزان‌قیمت» و نگرانی‌های جدی در مورد دشواری ردیابی بصری توپ در حین بازی، جنجال‌برانگیز شده است. فراتر از داوری، داده‌های این توپ نویدبخش تحول در آنالیز مربیان و تجربه تماشاگران است و «تریوندا» را به محور اصلی فناوری و بازاریابی آدیداس تبدیل کرده است.

———————————————————————————

• نکات کلیدی:

• آدیداس از «تریوندا»، توپ رسمی و هوشمند جام جهانی ۲۰۲۶، رونمایی کرد.

• این توپ مجهز به نسخه ارتقا یافته «فناوری توپ متصل» با یک سنسور IMU با فرکانس ۵۰۰ هرتز است.
• فناوری آن به VAR کمک می‌کند تا تصمیمات مربوط به آفساید و خطای هند را سریع‌تر و دقیق‌تر بگیرد.
• طراحی سه‌رنگ آن (قرمز، آبی، سبز) نماد سه کشور میزبان است اما به دلیل ظاهر «ارزان» و پلاستیکی مورد نقد قرار گرفته.
• یک نگرانی جدی وجود دارد که نبود رنگ سفید غالب، ردیابی توپ را برای بازیکنان، به خصوص دروازه‌بان‌ها، دشوار کند.

• داده‌های توپ پتانسیل تحول در آنالیز عملکرد، تجربه تماشاگران و تجربیات فراگیر (VR/AR) را دارد.

• نکات تکمیلی:

• نام «تریوندا» از ترکیب «Tri» (سه) و «Onda» (موج) ساخته شده است.

• توسعه این توپ ۳.۵ سال طول کشیده و شامل تست‌های کور روان‌شناختی برای عدم تأثیر بر حس بازیکنان بوده است.
• سنسور توپ با باتری داخلی کار می‌کند که به صورت بی‌سیم (القای مغناطیسی) شارژ می‌شود.

• این توپ ویترین اصلی آدیداس برای نمایش برتری فناورانه و یک استراتژی بازاریابی میلیارد دلاری است.

• نتیجه گیری:

«تریوندا» بیش از یک توپ فوتبال، یک بیانیه فناورانه و یک قمار بزرگ از سوی آدیداس است. این شرکت با جاسازی یک سیستم هوشمند پیشرفته در قلب بازی، قصد دارد دقت داوری را متحول کرده و فوتبال را وارد عصر دیجیتال کند. با این حال، این نوآوری با یک ریسک بزرگ در طراحی همراه شده که ممکن است کارایی بصری توپ در زمین را فدای زیبایی نمادین آن کرده باشد و سرنوشت نهایی آن را به قضاوت بازیکنان و عملکردش در زمین مسابقه گره بزند.

• پرسش‌های تحقیقاتی بیشتر:

• چگونه فیفا و کمیته داوران، پروتکل‌های خود را برای استفاده بهینه از داده‌های لحظه‌ای و دقیق توپ تطبیق خواهند داد تا سرعت بازی واقعاً افزایش یابد؟

• اگر مشکل ردیابی بصری توپ توسط بازیکنان به یک مشکل جدی تبدیل شود، آیا آدیداس و فیفا یک طرح جایگزین یا نسخه اصلاح‌شده برای مراحل حذفی جام جهانی در نظر خواهند گرفت؟
• فراتر از فوتبال، آیا فناوری «توپ متصل» می‌تواند در ورزش‌های دیگر مانند والیبال، بسکتبال یا تنیس برای بهبود داوری و آنالیز عملکرد به کار گرفته شود؟

• مرز بین کمک فناوری به داور و گرفتن کامل تصمیم توسط هوش مصنوعی کجاست؟ آیا روزی می‌رسد که تصمیم خطای هند کاملاً خودکار و بدون دخالت انسان اعلام شود؟

• سخن پایانی نویسنده :

برای هر جام جهانی، توپ مسابقات خودش به یکی از شخصیت‌های اصلی داستان تبدیل می‌شود. من جنجال‌های توپ «جابولانی» در سال ۲۰۱۰ را خوب به یاد دارم. داستان «تریوندا» جذاب است چون یک تقابل بین «مغز» و «ظاهر» است. فناوری داخلش یک رویا برای داوران و تحلیل‌گران داده است، اما طراحی «ارزان‌قیمت» و مشکلات احتمالی دید در زمین، یک نگرانی واقعی است. برای ما در ایران که فوتبال بخش مهمی از زندگی‌مان است، این شور و هیجان را درک می‌کنیم. می‌دانیم که یک خطای دید ساده می‌تواند سرنوشت یک ملت را در یک بازی حساس تغییر دهد. با اینکه از فناوری هیجان‌زده‌ام، اما نمی‌توانم نگران نباشم. امیدوارم «هوشمندترین توپ تاریخ» به «عذاب‌آورترین توپ تاریخ» برای بازیکنان در بزرگترین صحنه جهان تبدیل نشود.

منبع : به گزارش  NYTimes 

 

در مجله سایبرلایف بخوانید